Η Ειδική Γλωσσική Διαταραχή (ΕΓΔ) ή Εξελικτική Δυσφασία αποτελεί σοβαρή διαταραχή των γλωσσικών ικανοτήτων. Κύριο χαρακτηριστικό της είναι η σοβαρή καθυστέρηση στην ανάπτυξη του Λόγου και της Ομιλίας, στα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού. Η διαταραχή, σύμφωνα με τις ενδείξεις, φαίνεται να είναι ήδη παρούσα από τον πρώτο χρόνο της ζωής του ατόμου. Παρ’ όλη τη δυσχέρεια στον Λόγο και στην Ομιλία, το παιδί με ΕΓΔ επικοινωνεί εξωλεκτικά με το περιβάλλον του, σχετίζεται με τους οικείους του και συμπεριφέρεται με νοήμονες τρόπους. Τα συμπτώματα δεν είναι ομοιόμορφα από το ένα παιδί στο άλλο και εξαρτώνται σημαντικά από την ηλικία του παιδιού. Με άλλα λόγια, οι κλινικές εικόνες παιδιών διαφορετικών ηλικιών με ΕΓΔ, δύναται να διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως η ΕΓΔ αναφέρεται σε διαταραχή των γλωσσικών ικανοτήτων, ενώ απουσιάζουν η ύπαρξη νοητικής υστέρησης, αισθητηριακές ή άλλες αναπηρίες ή/και αυτισμός, που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν τα γλωσσικά ελλείμματα.
Κλινικές Μορφές ΕΓΔ
Η διάκριση των κλινικών μορφών της ΕΓΔ είναι ιδιαίτερα σημαντική για την κατάρτιση του θεραπευτικού προγράμματος και γίνεται σύμφωνα με τα κλινικά χαρακτηριστικά τα οποία εμφανίζονται. Οι δύο κατηγορίες ΕΓΔ είναι α) Η Αντιληπτική Δυσφασία και β) Η Εκφραστική Δυσφασία.
Α) Η Αντιληπτική Δυσφασία
Στην Αντιληπτική Δυσφασία το παιδί συναντά σημαντικές δυσκολίες στην αντίληψη ήχων. Οι δυσκολίες αυτές ποικίλουν σημαντικά μεταξύ τους. Αφορούν σε κάποιες περιπτώσεις σε πλήρη αγνωσία όλων των υπαρκτών ήχων (το παιδί συμπεριφέρεται ως κωφό), σε άλλες περιπτώσεις η δυσκολία είναι εστιασμένη στην επεξεργασία των γλωσσικών φθόγγων (το παιδί κατανοεί τους μη λεκτικούς ήχους όπως ήχοι ζώων και μουσικών οργάνων, αλλά όχι την ομιλία) και τέλος η δυσχέρεια του παιδιού μπορεί να υπάρχει στην επεξεργασία των φωνητικών πληροφοριών. Αυτό έχει ως συνέπεια το παιδί να δυσκολεύεται στην κατανόηση λέξεων φωνολογικά παρόμοιων.
Β) Η Εκφραστική Δυσφασία
Κατά την Εκφραστική Δυσφασία η κατανόηση του Λόγου φαίνεται να είναι σε αρκετά καλό επίπεδο και συχνά εντός φυσιολογικού επιπέδου. Και στην περίπτωση της Εκφραστικής Δυσφασίας, η κλινική εικόνα δύναται να ποικίλει από το ένα παιδί στο άλλο. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι δυσκολίες παρατηρούνται στον προγραμματισμό της σειράς των συλλαβών και των φωνημάτων, δυσχεραίνοντας έτσι το παιδί στον έλεγχο των κινήσεων που απαιτούνται για την παραγωγής της Ομιλίας (δυσπραξία). Σε άλλες περιπτώσεις οι δυσκολίες παρουσιάζονται λόγω παράλυσης ή υποτονίας των δομών που χρειάζονται για την παραγωγή της Ομιλίας (δυσαρθρία). Ωστόσο η πιο συνήθης μορφή Εκφραστικής Δυσφασίας, είναι εκείνη στην οποία τα κυριότερα λάθη είναι γραμματικά και συντακτικά. Τα λάθη αυτά παρατηρούνται στους χρόνους των ρημάτων, στην έλλειψη συμφωνίας μεταξύ του προσώπου και της κατάληξης των ρημάτων, αλλά και στις παραλείψεις συνδέσμων και προθέσεων, αλλαγή της σωστής σειράς των λέξεων εντός της πρότασης και δυσκολία στην κατασκευή ερωτήσεων. Επιπλέον, συχνά παρατηρούνται φωνολογικές δυσκολίες, προβλήματα στην αντίληψη χρονικών εννοιών, προβλήματα μνήμης, δυσκολίες στην εύρεση της κατάλληλης λέξης και δυσκολίες στον πραγματολογικό τομέα του Λόγου.
Επίλογος
Η ΕΓΔ όπως γίνεται εμφανές παραπάνω, είναι μια κατάσταση κατά την οποία υπάρχει ένα σημαντικό εύρος δυσκολιών και προβλημάτων. Δεδομένου πως οι δυσκολίες αυτές εμφανίζονται από τον πρώτο χρόνο της ζωής του παιδιού, θεωρείται ιδιαίτερη κρίσιμη η έγκαιρη αξιολόγηση και κατάρτιση θεραπευτικού προγράμματος. Η αξιολόγηση των δυσκολιών της ΕΓΔ και η κατάρτιση του εξατομικευμένου θεραπευτικού προγράμματος, πραγματοποιούνται από Λογοθεραπευτή/ Λογοπεδικό, ο οποίος μέσω δραστηριοτήτων θα στοχεύσει στην αντιμετώπιση των δυσκολιών του παιδιού.
Σταύρος Πατσαούρας
Λογοθεραπευτής «Τα Παιχνίδια του Λόγου»
Πηγές:
Δρ. Α. Κωτσοπούλου. Μαθησιακές Διαταραχές, Δυσλεξία & Γλωσσικές Διαταραχές
Λιβανίου, Ε. (2004). Μαθησιακές δυσκολίες και προβλήματα συμπεριφοράς στην κανονική τάξη. Αθήνα. Κέρδος.