Βια κατά των Γυναικών

23Νοέ
0 comment

Καμία χώρα στον κόσμο δεν έχει καταφέρει να εξαλείψει την βία μόνο με νόμους και αυστηρές ποινές, γιατί η βία είναι μια κακή συμπεριφορά που μαθαίνεται στην παιδική ηλικία και γίνεται μοτίβο με την πάροδο του χρόνου. Άτομα που έχουν βιώσει ή έχουν γίνει μάρτυρες βίας, πιθανόν να αναπαράγουν αυτήν την συμπεριφορά ασκώντας βία στους άλλους ή βάζοντας στις ζωές τους ανθρώπους που ασκούν βία.

Με τον όρο «Βία κατά των γυναικών» αναφερόμαστε στην οποιαδήποτε πράξη βίας που στηρίζεται στο φύλο και έχει ως αποτέλεσμα ή είναι δυνατό να έχει ως αποτέλεσμα, την σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βλάβη/πόνο για τις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των απειλών τέτοιων πράξεων, τον εξαναγκασμό ή την αυθαίρετη στέρηση της ελευθερίας είτε αυτό προκύπτει στην δημόσια είτε στην ιδιωτική ζωή(παρ. 113). Επομένως μιλώντας για βία κατά των γυναικών αναφερόμαστε στην:

  • Βία μέσα στην οικογένεια ( ενδοοικογενειακή βία)
  • Βία μέσα στην κοινωνία (βιασμός, σεξουαλική κακοποίηση, σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία, trafficking/σωματεμπορία)

Πρόκειται για φαινόμενο διαδεδομένο σε όλες τις κοινωνίες και σε όλες τις κοινωνικές τάξεις, ανεξάρτητα από το επίπεδο ανάπτυξης, το βαθμό πολιτικής σταθερότητας, το πολιτισμό ή τη θρησκεία. Στηρίζεται στην ιστορική ανισότητα των σχέσεων μεταξύ των δύο φύλωνκαι στόχο έχει την υποταγή της γυναίκας, την εκμηδένισητης ατομικής της υπόστασης και την κατάργηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της.

 

Γνωρίζατε ότι:

  • Η πιο συχνή μορφή βίας προέρχεται από τον ερωτικό σύντροφο; Μία στις τρεις γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή της θα ξυλοκοπηθεί, θα βιασθεί ή με κάποιο άλλο τρόπο θα κακοποιηθεί από το σύντροφό της.
  • Οι μισές από τις γυναίκες θύματα ανθρωποκτονίας έχουν δολοφονηθεί από (νυν ή πρώην) σύζυγο ή σύντροφο;
  • Μία στις πέντε γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή της θα πέσει θύμα βιασμού ή απόπειρας βιασμού;
  • Οι γυναίκες 15-44 ετών κινδυνεύουν περισσότερο από βιασμό ή ενδοοικογενειακή βία παρά από καρκίνο, τροχαία ατυχήματα, πόλεμο ή ελονοσία;
  • 130 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια έχουν υποστεί ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων ενώ 2 εκατομμύρια κορίτσια ανά έτος κινδυνεύουν να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων;
  • Το 40-50% των γυναικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν αναφέρει κάποια μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας;
  • Το 55%-95% των γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας δεν καταγγέλλουν το πρόβλημα;
  • Η μορφή βίας με τη μεγαλύτερη συχνότητα είναι η ψυχολογική; (π.χ υποτίμηση)

Συχνά, όταν ακούμε για τον θεσμό της οικογένειας έχουμε σχεδόν πάντα την αντίληψη ότι μιλάμε για ένα ασφαλές περιβάλλον, όπου κυριαρχούν συναισθήματα αγάπης και αλληλεγγύης. Δυστυχώς όμως, σε πολλές οικογένειες ανά τον κόσμο η ενδοοικογενειακή βία είναι μια θλιβερή πραγματικότητα, και εκεί ο θεσμός της οικογένειας ισοδυναμεί με πόνο, ανασφάλεια, φόβο και τραύμα. Ως κυριότερες μορφές ενδοοικογενειακής βίας κατά των γυναικών έχουν καταγραφεί η:

  • Σωματική (συνυπάρχει με την ψυχολογική)
  • Λεκτική/ Ψυχολογική
  • Σεξουαλική
  • Οικονομική αποστέρηση
  • Παραμέληση
  • Κοινωνική απομόνωση

ενώ οι πολλαπλές και σοβαρές της συνέπειες διακρίνονται σε:

  • Σωματικές (τραυματισμοί, μεταδιδόμενα νοσήματα, θάνατοι)
  • Ψυχολογικές (κατάθλιψη, χρήση ουσιών, σωματοποίηση συμπτωμάτων, αυτοκτονίες)
  • Οικονομικές (μείωση παραγωγικότητας, αυξημένη χρήση υγειονομικών υπηρεσιών)
  • Κοινωνικές (απομόνωση, αναπαραγωγή διαστρεβλωμένων κοινωνικών ρόλων)

 

Σε καταστάσεις ενδοοικογενειακής βίας ωστόσο δεν υποφέρουν μόνο οι γυναίκες, αλλά και τα παιδιά, είτε ως μάρτυρες σε σκηνές βίας, είτε ως θύματα της βίας (στις 30‐60% των  περιπτώσεων). Έρευνες δείχνουν ότι παιδιά, των οποίων η μητέρα κακοποιείται, είναι και τα ίδια θύματα λεκτικής, σωματικής, ψυχολογικής ή σεξουαλικής κακοποίησης. Επίσης, οι κακοποιημένες γυναίκες διατρέχουν πολύ μεγάλο κίνδυνο να κακοποιήσουν και οι ίδιες τα παιδιά τους. Τα παιδιά- θύματα της ενδοοικογενειακής βίας συνήθως εμφανίζουν ψυχοσωματικά προβλήματα, δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές, χρήση ουσιών, αμφιθυμικά συναισθήματα προς τους γονείς και άλλες διαταραχές από νυχτερινή ενούρηση μέχρι και απόπειρες αυτοκτονίας.Είναι πιο ευάλωτα σε παραβατικότητα και συχνά από θύματα γίνονται τα ίδια δράστες. Κομμάτια από τη συμπεριφορά των γονέων φαίνεται να μεταβιβάζονται και στις επόμενες γενιές, στην ενήλικη ζωή των παιδιών τους μέσα στο συζυγικό τους ρόλο. Γονείς που ως παιδιά έχουν υπάρξει αυτόπτες μάρτυρες ή θύματα ενδοοικογενειακής βίας, έχουν τάση για βίαιη συμπεριφορά και δυσκολίες προσαρμογής στην οικογενειακή τους ζωή. Γονείς που συνεχίζουν το φαύλο κύκλο της κακοποίησης στα παιδιά τους, φαίνεται πως έχουν αποσυνδέσει τα συναισθήματά τους από τις αναμνήσεις της δικής τους κακοποίησης. Οι γυναίκες με ιστορικό παιδικής κακοποίησης εμφανίζεται να έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες κακοποίησης κατά την ενήλικη ζωή τους από τον υπόλοιπο πληθυσμό, σύμφωνα με την πρώτη πανελλαδική επιδημιολογική έρευνα (ΚΕΘΙ,  2003) για τη βία κατά των γυναικών.Αυτό φαίνεται να εξηγείται βάσει ενός αυστηρού εσωτερικευμένου διαλόγου που αναπτύσσουν οι γυναίκες αυτές (πχ «πρέπει να ανέχεσαι», «κάνε υπομονή και μη μιλάς») και άκαμπτων προσδοκιών σε σχέση με το ρόλο της γυναίκας και της μητέρας (πχ «η μητέρα πρέπει να θυσιάζεται για τα παιδιά της»)

 

Ποιος είναι ο κύκλος της βίας;

Στον κύκλο της βίας παρατηρείται ένα αρκετά παράδοξο φαινόμενο που ονομάζεται  «Τραυματικός δεσμός με τον θύτη». Σε πολλές περιπτώσεις οι γυναίκες θύματα κακοποίησης αναπτύσσουν έναν «τραυματικό» δεσμό με τον θύτη και αυτό, γιατί, «ο θύτης δεν είναι διαρκώς κακοποιητής. Υπάρχουν και στιγμές που είναι ήρεμος και στοργικός και αυτό οδηγεί σε μια παραλυσία το θύμα, το οποίο δείχνει πρόθυμο να συγχωρέσει τον θύτη και να αποδώσει την κακοποιητική συμπεριφορά σε ένα τυχαίο συμβάν.

 

 

Πρώτη φάση: δημιουργία της έντασης:  Εδώ κάνουν την εμφάνιση τους τα πρώτα σημάδια κακοποιητικών συμπεριφορών όπου ο κακοποιητής σύζυγος/σύντροφος παρουσιάζει απροσδόκητα ξεσπάσματα θυμού, για ασήμαντες αφορμές (π.χ. γιατί δεν είναι έτοιμο το φαγητό στην ώρα του ή γιατί τον ξύπνησε το κλάμα του μωρού). Η γυναίκα πιστεύει ότι μπορεί να τον κατευνάσει αν είναι υποχωρητική και περιποιητική ή κρατώντας αποστάσεις. Η ίδια πνίγει το θυμό της εκλογικεύοντας τον π.χ φταίει η δουλειά του, είναι κουρασμένος, έχει πιει, κλπ, θέτοντας έτσι ως αιτία της κακοποίησής της εξωγενείς παράγοντες. Αυτή η έλλειψη προσωπικού ελέγχου κάνει την γυναίκα να πιστεύει πως δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να αλλάξει τη ζωή της. Σταδιακά, η κατάσταση αρχίζει να ξεφεύγει από τον έλεγχο, με τον κακοποιητή να αυξάνει σταθερά την ψυχολογική πίεση. Η φάση αυτή μπορεί να κρατήσει μεγάλο χρονικό διάστημα.

Δεύτερη φάση: η «έκρηξη»: Μένος, μανία, βαναυσότητα, έλλειψη ελέγχου, σοβαρά επεισόδια κακοποίησης, σωματικές βλάβες – πρόκειται για τη «φάση της έκρηξης». Εδώ η επιζώσα κατανοεί ότι είναι αδύνατο να συζητήσει λογικά και υπεύθυνα με το θύτη. Πιστεύει ότι κάθε προβαλλόμενη αντίσταση θα χειροτερέψει την κατάσταση.Πρόκειται για την πιο τρομακτική στιγμή στον «κύκλο της βίας», που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρότατες σωματικές βλάβες, ακόμα και σε γυναικοκτονία.Παράλληλα είναι και η πιο σύντομη φάση, καθώς διαρκεί, συνήθως, από δυο (2) έως είκοσι τέσσερις (24) ώρες.

Τρίτη φάση: η «συμφιλίωση»: Μετά το ξέσπασμα ακολουθεί η «περίοδος της συμφιλίωσης». Η ένταση και η βία υποχωρούν. Το ζευγάρι αισθάνεται ανακούφιση και αποσιωπά το βίαιο επεισόδιο ή βρίσκει τρόπους να το δικαιολογήσει. Ο θύτης μεταμορφώνεται σ’ «άγγελο», δείχνει μεταμέλεια, απολογείται, ζητάει συγγνώμη, προσφέρει δώρα και υπόσχεται να μην το ξανακάνει. Σε καμία περίπτωση όμως δεν αναλαμβάνει την ευθύνη για τις πράξεις του. Αντίθετα επιμένει ότι η συμπεριφορά του θύματος τον εξώθησε στη βία.Η κακοποιημένη γυναίκα στη διάρκεια της τρίτης φάσης, επιθυμώντας να διατηρήσει την ήρεμη ατμόσφαιρα, πείθει τον εαυτό της ότι ο σύντροφός/σύζυγος δεν θα το ξανακάνει και θα αλλάξει. Αυτή ακριβώς είναι η πιο κρίσιμη φάση για τον εγκλωβισμό και τη θυματοποίηση της.

Σύντομα ο κύκλος θα επαναληφθεί…

Το ερώτημα που συχνά τίθεται είναι: «γιατί οι κακοποιημένες γυναίκες δεν φεύγουν από το σπίτι;»

Ο φόβος, η ανασφάλεια, η συναισθηματική εμπλοκή, η παγίδευση και η εξάρτηση είναι μερικοί από τους λόγους που απαντούν το ερώτημα. Φοβούνται τις επιπτώσεις της αποκάλυψης και την αντίδραση από το σύζυγο. Φοβούνται ότι η οικογένειά τους δεν θα τις στηρίξει, είτε γιατί δεν έχει τη δυνατότητα, είτε γιατί ακολουθεί την αντίληψη ‘κάνε υπομονή μην χαλάσεις την οικογένειά σου’. Πιστεύουν ότι θα διαλυθεί η οικογένειά τους και τα παιδιά τους θα κουβαλούν το στίγμα των χωρισμένων γονιών. Εκλογικεύουν την κατάσταση λέγοντας ότι τα παιδιά χρειάζονται και τους δυο γονείς για να μεγαλώσουν σωστά. Νιώθουν ότι ευθύνονται για την κακοποίησή τους, οπότε δεν πρέπει να παραπονιούνται και να εναντιώνονται στο σύζυγο. Ένα μεγάλο ποσοστό γυναικών παραδέχονται ότι είναι ερωτευμένες με το σύζυγό τους και ότι αν αυτοί αλλάξουν συμπεριφορά, τότε εκείνες θα τα ξεχάσουν όλα και θα είναι ευτυχισμένες. Ντρέπονται να αποκαλύψουν την κακοποίησή τους γιατί πιστεύουν ότι θα θιγεί η αξιοπρέπειά τους

 

Το προφίλ των θυμάτων:

  • Χαμηλή αυτοεκτίμηση : Πιστεύουν ότι ο ρόλος τους ως σύζυγοι, νοικοκυρές και μητέρες τους δίνει αυτοαξία. Έχουν παραδοσιακές αντιλήψεις σε θέματα οικογένειας και πιστεύουν στην ενότητά της και στα στερεότυπα του γυναικείου ρόλου.
  • Ανασφάλεια και αναξιότητα: Νιώθουν ξεκρέμαστες χωρίς την παρουσία του συζύγου, αποφεύγουν να αναλάβουν ευθύνες και πρωτοβουλίες γιατί φοβούνται ότι αν αποτύχουν θα κατακριθούν και θα κακοποιηθούν. Συχνά χρησιμοποιούν τα σεξ ως μέσο διατήρησης της σχέσης τους.
  • Ενοχές: Πιστεύουν ότι ευθύνονται οι ίδιες για την κακοποίησή τους και αρνούνται τον θυμό που νιώθουν από την κακοποίηση
  • Ψυχοσωματικά συμπτώματα: Έχουν έντονες αντιδράσεις άγχους και ψυχοσωματικές ασθένειες
  • Αίσθημα αβοηθησίας: Πιστεύουν ότι κανείς δεν μπορεί να τις βοηθήσει και να τις στηρίξει πέρα από τον ίδιο τον εαυτό τους.

Επίσης, η ψυχολογία του θύματος είναι πολυπαραγοντικήκαι ο συναισθηματικός παράγοντας φέρνει συναισθήματα ντροπής, ενοχής και φόβου.Η δομή της ελληνικής οικογένειας είναι της αρχής «τα εν οίκο μη εν δήμω», γι’ αυτό και η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί ένα καλά κρυμμένο μυστικό από τις γυναίκες θύματα κακοποίησης, οι οποίες λόγω της ντροπής και ενοχής που αισθάνονται δεν αποκαλύπτουν τη βία που υφίστανται, δεν αναζητούν βοήθεια κι έτσι εγκλωβίζονται σε καταστροφικές καταστάσεις. Επίσης υπάρχει ο φόβος ότι αν απομακρυνθούν από τον θύτη θα προκαλέσουν μεγαλύτερο κακό και στις ίδιες και στα παιδιά και συγγενείς, οπότε αυτό τους αποτρέπει από οποιαδήποτε αντίδραση ή σκέψη απεγκλωβισμού.Τέλος οικονομικοί παράγοντες αποτρέπουν μια γυναίκα-θύμα να μην εγκαταλείψει τον άνδρα-θύτη καθώς συχνά οι θύτες τείνουν να αποτραβούν οικονομικά και κοινωνικά τα θύματα ώστε να είναι πλήρως εξαρτημένα από αυτούς.

 

 Το προφίλ των θυτών:

Το βασικότερο χαρακτηριστικό των ανδρών αυτών είναι η ανασφάλεια, σε συνδυασμό με πολύ χαμηλή αυτοπεποίθηση και έντονα συμπλέγματα κατωτερότητας. Οι άντρες αυτοί παρουσιάζουν μία κατακερματισμένη αίσθηση του εαυτού τους και βαθιά μέσα τους πιστεύουν ότι δεν αξίζουν απολύτως τίποτε. Εξωτερικά, πολλές φορές παρουσιάζουν μία εντελώς διαφορετική εικόνα: μία εικόνα ψεύτο-αυτοπεποίθησης, ψεύτο-σιγουριάς και ψεύτο – ασφάλειας. Είναι συνήθως δύσκολο για μία γυναίκα να κοιτάξει πίσω από αυτόν τον ναρκισσιστικό μανδύα, κάτω από τον οποίο όμως βρίσκεται ένα έντονο αίσθημα αναξιότητας το οποίο και προσπαθεί ο άντρας να καμουφλάρει.

Αισθάνονται συχνά απειλή και φόβο εγκατάλειψης και έτσιη πράξη βίας στις περιπτώσεις αυτές είναι μία προσπάθεια του δράστη να εξαλείψει κάθε είδους απειλή και έτσι να επιφέρει ένα είδος ψυχολογικής ομοιόστασης. Οι κακοποιητικές σχέσεις αποτελούν σχέσεις εξάρτησης καθώς τόσο το θύμα όσο και ο θύτης είναι βαθιά εξαρτημένοι ο ένας από τον άλλον. Τέλος, δύο επιπρόσθετα χαρακτηριστικά των ανδρών που ασκούν ενδοοικογενειακή βία και τα οποία συνδέονται συχνά, είναι η αδυναμία ελέγχου των παρορμήσεων τους και η χαμηλή αντοχή τους στις ματαιώσεις της ζωής. Δεν μπορούν να ελέγξουν τα συναισθήματα τους και για αυτόν τον λόγο ταεκδραματίζουν: αντί να εκφράσουν δηλαδή τα συναισθήματα αυτά αντιδρούν με βία. Μην ξεχνάμε φυσικά ότι η ενδοοικογενειακή βία είναι κατά βάση ένας παρορμητικός τύπος εγκλήματος. 

Εάν και εσύ είσαι θύμα κακοποίησης σπάσε την σιωπή σου και ζήτα βοήθεια. Ξέρουμε καλά πώς δεν είναι μια εύκολη απόφαση, είναι όμως ένα μεγάλο και σημαντικό βήμα για μια ζωή χωρίς βία. Μια ζωή όπως σου αξίζει!

Γραμμές/Φορείς Υποστήριξης:

  • 15900, Γραμμή SOSç: Υπηρεσία εθνικής εµβέλειας που δίνει τη δυνατότητα στις γυναίκες θύµατα βίας ή σε τρίτα πρόσωπα να επικοινωνήσουν άµεσα µε ένα φορέα αντιµετώπισης της έµφυλης βίας. Τη γραμμή στελεχώνουν ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι που παρέχουν άμεση βοήθεια σε έκτακτα και επείγοντα περιστατικά βίας σε 24ωρη βάση, 365 µέρες το χρόνο. Ταυτόχρονα υπάρχει δυνατότητα ηλεκτρονικής επικοινωνίας των γυναικών µέσω της διεύθυνσης e-mail:  sos15900@isotita.gr.
  • Διοτίμα: Το ΚΓΜΕ Διοτίμα παρέχει μια σειρά από ολοκληρωμένες υπηρεσίες με στόχο τη στήριξη και ενδυνάμωση γυναικών ή ομάδων γυναικών. Όλες οι  υπηρεσίες για τις επωφελούμενες είναι δωρεά

 

Νάντια Γκίκα

Ψυχολόγος-Ειδ. Συστημική/Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια

Leave your thought